Strona Główna


Informacje o Warce


Turystyka

Warka leży w południowej części równiny mazowieckiej, w dolnym biegu rzeki Pilicy. Obszar położony na północ od doliny Pilicy, to fragment Wysoczyzny Rawskiej, lekko pofałdowanej moreny dennej z pasmem wzniesień moreny czołowej w rejonie Rytomoczydeł, Nowej Wsi i Wichradza.
Środek tej doliny wypełniają utwory polodowcowe ostatniego zlodowacenia, dominują gliny zwałowe, iły rzeczne, piaski.
Klimat tej części Mazowsza charakteryzuje się stosunkowo korzystnymi opadami (ok. 500mm) i dużym nasłonecznieniem. Wszystkie te czynniki wykształciły urozmaicony (szczególnie w rejonie Warki) krajobraz i korzystne warunki dla osadnictwa wczesnohistorycznego.

Warka
i jej okolice stanowią interesujący krajobrazowo i historycznie obszar turystyczny. Oprócz typowego pejzażu równin przed oczami turysty rozciąga się teren atrakcyjnie urzeźbiony. Pilica tworzy malownicze zakola, a w wielu miejscach brzeg doliny opada stromymi urwiskami ku rzece. Znacznej wysokości lewobrzeżną skarpę Pilicy przecinają głębokie jary.

Rejon na północ od Warki to rozległe obszary sadów; biało-różowych wiosną lub tonących w złocie kolorów jesieni. Sady i uprawy truskawek są głównym źródłem utrzymania i poważnych dochodów okolicznych mieszkańców..

Po przeciwnej stronie rzeki, na południe od Warki, rozciąga się kompleks lasów dawnej Puszczy Stromeckiej, zasobnych w grzyby, jagody, zwierzynę
Największą atrakcją tego terenu jest niewątpliwie siedemsetletnia
WARKA - miasto historyczne, związane trwale z wieloma postaciami i wydarzeniami z dziejów Ojczyzny. Dzisiaj miasto słynie z wielu inicjatyw w dziedzinie gospodarczej i kulturalnej, jest ważnym ośrodkiem przemysłowym i sadowniczym województwa mazowieckiego. Miasto najczęściej kojarzone jest ze spółką browary WARKA


Rzeka Pilica



Ratusz miejski

Zbudowany ok. 1821 r. w stylu klasycystycznym według projektu architekta warszawskiego Hilarego Szpilkowskiego. Po obu stronach wejścia wmurowane tablice poświęcone: Bojownikom Walki w latach 1939-1945 o Niezawisłość i Niepodległość Ojczyzny, 15 rocznicy bitwy pwietrznej 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa" stoczonej 23.VIII.1944 nad Warką, trzechsetnej rocznicy zwycięskiej bitwy ze Szwedami 1656 - 1956, dwusetnej rocznicy insurekcji kościuszkowskiej 1794 - 1994. Obecnie siedziba władz miejskich.




Kopiec na błoniach


Zwieńczony krzyżem żelaznym, usypany przez mieszkańców Warki. Tutaj odbyła się egzekucja powstańców z 1863 r.: W. Kononowicza i jego dwóch towarzyszy broni. Tutaj prawdopodobnie spoczywają ich prochy.




Kościół i Klasztor Pofranciszkański


Powstał w latach 1652 - 1746, początkowo zabudowania drewniane wzniesione dla franciszkanów sprowadzonych do Warki przez Katarzynę Boglewską, właścicielkę okolicznych włości. Z wyposażenia wnętrza na uwagę zasługują: ołtarz główny z poł. XVIII w. z wcześniejszym obrazem Madonny z Dzieciątkiem, trzy barokowe konfesjonały, rokokowa ambona, tablice epitafijne.




Pałac Pułaskich na Winiarach


Powstał ok. 1689 r. według projektu architekta Augustyna Locciego. Tu wychował się i uczył Kazimierz Pułaski, bohater dwóch kontynentów: Europy i Ameryki. Obecnie w pałacu mieści się muzeum historyczno-biograficzne im. K. Pułaskiego. Pałac otacza park krajobrazowy z XVIII w. rozciągający się na skarpie Pilicy.

 


Pomnik Lotników Polskich


Upamiętniający bitwę powietrzną stoczoną przez polskich lotników z niemiecką Luftwaffe 23.VIII.1944 r. nad Warką. Na drugim planie wielofunkcyjny Ośrodek Kultury Sportu i Wypoczynku zbudowany w czynie społecznym w latach 1984 - 1991.

 

 



Dworek mieszczański


Pochodzi z I poł. XIX w., murowany, w stylu klasycystycznym, po kapitalnym remoncie oddany do użytku w 1986 r. Obecnie znajduje się tu Muzeum Historii Warki.

 

 


HISTORIA MIASTA


Warka należy do najstarszych miast polskich. Dokument księcia czerskiego Trojdena I z 1321r. potwierdza już istnienie Warki jako miasta (oppidum).

Pochodzenie nazwy miasta nie jest jednoznacznie wyjaśnione. Mogła ona powstać od słowa "warować", czyli funkcji warowno-obronnej, jaką we wczesnym średniowieczu spełniał gród w Starej Warce, leżący opodal ujścia Pilicy do Wisły. Druga hipoteza wiąże nazwę "Warka" z produkcją, czyli warzeniem piwa - jednym z najpopularniejszych zajęć miejscowej ludności.
Okres największego rozkwitu Warki jako ośrodka rzemieślniczo-handlowego przypadł na XV i XVI wiek. W 1564r. Warka posiadała około 400 domów, a więc 2500-3000 mieszkańców. W zajęciach ludności dominowało rzemiosło; spośród około 200 rzemieślników najliczniejszymi byli szewcy (62) i piwowarowie (30).

Piwo wareckie cieszyło się zasłużoną renomą, a dowodem jego jakości był chociażby przywilej księcia mazowieckiego Bolesława V z 1483r., zastrzegający wyłączność dostawy wareckiego piwa na dwór książęcy i sprzedaży w piwnicy warszawskiego ratusza. Warto tutaj przytoczyć zabawną anegdotę związaną z osobą nuncjusza papieskiego Gaetano, który był wielkim amatorem wareckiego piwa. Gdy po powrocie do Rzymu zachorował poważnie na wrzód w gardle, na łożu boleści wyszeptał: biera di Warka. Obecni przy łożu chorego duchowni sądząc, że chodzi o jakąś nieznaną świętą, zaczęli się modlić: "Santa Biera di Warka ora pro nobis" ("święte piwo z Warki, módl się za nami"). Chory słysząc to wybuchnął śmiechem i ... ozdrowiał, bowiem nękający go wrzód pękł.

Jednym z dowodów świetności Warki w tym okresie było istnienie aż 7 kościołów. Warto wspomnieć o jednym, nieistniejącym dzisiaj. Wiąże się z nim osobliwa legenda, przekazywana w Warce z pokolenia na pokolenie. Świątynia ta miała stać nad Pilicą w miejscu tzw. jeziora dominikańskiego. Z niewiadomych przyczyn zapadła się pod ziemię i do dziś w dni wydarzeń dziejowych z głębi wód jeziora wydobywają się ponoć dźwięki dzwonów.

Pilica spełniała wówczas ważną rolę w żegludze wodnej: przez Warkę przepływały galary z drzewem i płodami; tu przeładowywano na statki sól bocheńską dostarczoną z południa drogą lądową. Pilica poruszała osiem młynów, a w 1556r. były tu aż dwa mosty. Znane były wielkie wareckie jarmarki organizowane 6 razy do roku.

Świadectwem rozwoju szkolnictwa i oświaty jest fakt przebywania w latach 1400-1525 w Akademii Krakowskiej 24 wareckich uczniów (scholarów).

W 1656r. rozegrała się pod Warką słynna bitwa ze Szwedami. Wodzem wojsk polskich był Stefan Czarniecki. Polacy zadali Szwedom druzgocącą klęskę, a oprócz znaczenia operacyjnego bitwa spełniła doniosłą rolę moralną, obudziła w narodzie wiarę w możliwość sukcesu.

Po ostatnim rozbiorze kraju w 1795r. i utracie przez Polskę niepodległości przebywali w Warce do 1807r. Prusacy. Od 1815r. tereny te znalazły się pod panowaniem rosyjskich carów.

Z miastem związanych jest szereg wydarzeń z okresu powstań narodowych: listopadowego w latach 1830-1831r. i styczniowego w 1863r. Z Warki pochodzi Piotr Wysocki, jeden z inicjatorów powstania listopadowego. Stacjonująca w Warce bateria rakietników pieszych i konnych przystąpiła do tego powstania i walczyła pod dowództwem generała Józefa Bema. W okresie powstania styczniowego ppłk Władysław Kononowicz zorganizował z okolicznych mieszkańców oddział powstańczy i stoczył szereg potyczek z wojskami carskimi. Bohaterski dowódca został ujęty wraz ze swoimi adiutantami - kpt Edmundem Nałęcz-Sadowskim i podoficerem Feliksem Łabędzkim i 3.VI.1863r. wraz z nimi rozstrzelany na wareckich błoniach nad Pilicą.

W drugiej połowie XIX w. nastąpił okres ponownego ożywienia gospodarczego miasta. Rozwinęło się rzemiosło. Dominowały wówczas takie zajęcia jak szewstwo, krawiectwo, stolarstwo, rzeźnictwo, piekarnictwo. W 1891r. powstała fabryka okuć budowlanych Braci Lubert (dzisiaj Fabryka Urządzeń Mechanicznych). Czynny był browar i cegielnia. W 1934r. Warka otrzymała połączenie kolejowe z Radomiem i Warszawą. W 1939r. miasto liczyło 5700 mieszkańców.

Niepowetowane straty zadała miastu druga wojna światowa. Hitlerowcy wymordowali wielu mieszkańców Warki, w tym ponad 2000 Żydów, wywożąc ich w 1941r. do obozów zagłady. Szereg Polaków zabrano na roboty do Rzeszy. W rejonie Warki działały oddziały partyzanckie Armii Krajowej, Gwardii Ludowej i Batalionów Chłopskich.
Od pierwszych dni sierpnia 1944r. aż do wyzwolenia 16 stycznia 1945r. miasto znajdowało się na linii frontu. Na południe od Warki, na terenie tzw. przyczółka warecko-magnuszewskiego toczyły się ciężkie walki. W działaniach bojowych brały udział oddziały Wojska Polskiego z 1 Armii pod dowództwem gen. dyw. Z. Berlinga, w tym 2 Dywizja Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego, 3 Dywizja Piechoty im. Romualda Traugutta oraz 1 Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte, które wspólnie z 8 radziecką armią gen. płk W. Czujkowa walczyła z silnie umocnionymi pozycjami niemieckimi. 23.VIII.1944 r. nad Warką rozegrała się bitwa lotnictwa polskiego z niemiecką Luftwaffe.

W wyniku walk miasto zostało niemal zrównane z ziemią. Świadkowie tamtych dni podają, że wśród zgliszcz i ruin tylko pięć domów nadawało się do zamieszkania. Już w pierwszych dniach po wyzwoleniu powróciła wysiedlona przez hitlerowców w okresie działań wojennych ludność. Obecnie miasto liczy ok. 11 tys. ludności.




































 

 























a


a